Vraag ingestuurd door Tanzila M., studente:
Vraag:
Denkt u dat het verleden van asielzoekers een grote invloed zal hebben op hun leven? Zelfs als ze het voor een groot deel verwerkt hebben? Bijvoorbeeld oorlogsvluchtelingen die geweld en moord hebben gezien, zouden ze sneller agressief reageren dan anderen?
Antwoord:
Neen, oorlogsvluchtelingen reageren niet agressiever dan andere mensen – op voorwaarde dat ze hun trauma’s verwerkt hebben.
Dat geldt ook voor andere mensen met andere trauma’s. Onverwerkte trauma’s geven vaak aanleiding tot extreme gevoelens, en dus extreme reacties. Hoe komt dat?
Trauma-time
Slachtoffers van levensbedreigend trauma, leven soms nog in trauma-time. Dat wil zeggen dat ze ofwel acuut (bv. door een herinnering) ofwel chronisch (bv. bij gegeneraliseerde angst) vastzitten in de gevoelens en gedragingen die het trauma bij hen opriep.
Ze zijn bijvoorbeeld nog even angstig als ten tijde van het trauma, of ze weten wel, maar ‘voelen’ niet dat ze nu veilig zijn, gerust kunnen zijn, geen angst meer moeten hebben. Zo zijn veel mishandelde en uit hun thuisland gevluchte vrouwen ervan overtuigd dat de dader hen ook hier, in België, in het asielcentrum, zal weten te vinden en zal komen vermoorden. Of ze hebben last van ‘flashbacks’: ze hebben levensechte beelden van wat hen overkomen is, zo levensecht dat het hen moeite kost te geloven dat het ‘slechts’ beelden in hun hoofd zijn. Wat hen overkomen is heeft hen in zijn greep, blijft present, is sterker dan de realiteit. Ze leven alsof gisteren vandaag was: ze leven in trauma-tijd.
Getraumatiseerde mensen die hun trauma’s nog niet hebben verwerkt, glijden makkelijk weg in trauma-tijd. Ze reageren dan op het trauma van toen, en niet op de gebeurtenis van nu. Deze reacties op trauma zijn automatisch en instinctief: in een fractie van een seconde ‘beslist’ ons brein wat er nodig is om te overleven, om niet dood te gaan aan het trauma.
Fight-Flight-Freeze
Grosso modo zijn er drie mogelijke instinctmatige overlevingsreacties:
- fight – vechten, jezelf verdedigen
- flight – vluchten, je vel proberen redden
- freeze – bevriezen, doen alsof je dood bent, misschien verliest de aanvaller dan zijn interesse
Als een getraumatiseerd persoon vastzit in, of terechtkomt in de fight-modus door een herinnering of trigger, dan is overdreven agressie niet uitgesloten. In het asielcentrum zien we dat soms ook: mensen die buitenproportioneel reageren, te snel kwaad worden, heel erg vlug geïrriteerd zijn – bijvoorbeeld omdat ze zich (onterecht) bedreigd voelen, of omdat ze zich extreem machteloos voelen.
Overgeleverd zijn aan de regels van de administratie en het asielcentrum, weinig of geen controle hebben over wat er met je gaat gebeuren, wat er over je beslist zal worden, het werpt asielzoekers soms terug in de slachtofferpositie die ze zo goed kennen, het ‘triggert’ hun trauma. Hun gedrag wordt dan gestuurd door hun instinct, hun overlevingsinstinct. De fight-modus neemt het over: ze reageren agressief. Of de flight-modus: ze zijn contactschuw, trekken zich terug op hun kamer, slapen de hele dag door … of de freeze-modus: ze voelen niets meer, zijn als verdoofd, ‘als dood’.
Medemenselijkheid
Slachtoffers van trauma moeten geholpen worden. Gewoon, omdat het mensen zijn zoals jij en ik. En ze, meer nog dan jij of ik, nood en behoefte hebben aan steun, begrip, hulp en begeleiding.
De meest efficiënte hulp na trauma is medemenselijkheid: er zijn en mee-voelen.
Daarna pas, als de pijn is verzacht, en ze niet meer als vanzelf in trauma-time wegglijden, kunnen deze mensen écht vooruit en aan een nieuw leven beginnen. Soms is daar traumatherapie voor nodig. Vaker is medemenselijkheid en solidariteit voldoende.
Therapieverhalen 
Geef een reactie