Estelle is 17 en komt uit Congo. Ze zit altijd een beetje schuin op haar stoel, haar lege blik op de witte muur gericht. Alsof ze nog steeds in het buitentoilet van haar dorp zit. De plek van waaruit ze alles heeft zien gebeuren. Vandaar heeft ze gezien hoe haar vader samen met andere mannen werd afgevoerd in de laadbak van een pick-up. Vandaar heeft ze gezien hoe haar moeder en broers en zusjes wegvluchtten, het dorp uit, lopend voor hun leven. Hebben ze het gehaald? Of hebben de M23-soldaten hen gezien, ingehaald, vermoord, afgemaakt – zoals de andere vrouwen en kinderen uit het dorp. Haar tante, haar neefje van twee, haar vriendinnetje en alle anderen … ze zijn voor haar ogen afgeslacht. Alleen Estelle is ontsnapt, per ongeluk, omdat ze op de wc zat.
Dat was maanden geleden, maar Estelle ziet het steeds opnieuw gebeuren, elke dag, elke nacht – ze heeft flashbacks en nachtmerries. Ze zegt: ik kan niet meer, ik ben zo moe, zo moe, ik kan aan niets anders denken, mijn hoofd is te vol, altijd weer diezelfde beelden, ik kan niet slapen, en als ik slaap droom ik ervan. Estelle is oververmoeid: haar hoofd is warm, haar ogen branden, haar lijf doet pijn. Ze heeft zo goed als continu hoofdpijn. Ze piekert veel en weent nog meer. Ze kan maar niet vatten wat er is gebeurd. Ze weet niet of haar ouders, broers en zussen nog in leven zijn. Ze mist haar familie verschrikkelijk. Ze was, voor die dag, nog nooit van thuis weg geweest. En nu is ze al zo lang helemaal alleen… Dat is het moeilijkst zegt ze, dat ik hier alleen ben, zonder familie. En dat ik niet kan slapen.
Aan de rauwe pijn kan ik op dit moment niet veel doen. De emoties zijn te vers, te vol en Estelle is te moe. Praten over wat gebeurd is, brengt de pijn alleen nog dichterbij – en ik ben bang dat ze er dan helemaal in verdwijnt. Maar een beetje slaap vinden, een beetje rust – dat moet mogelijk zijn. Ik ga naast Estelle zitten en oefen samen met haar hoe ze haar lijf en hoofd wat rustiger kan krijgen:
-
Buikademhaling: één hand op de buik, de andere op de borst, diep inademen (buik naar boven), lang uitademen (buik naar beneden).
-
Bij elke inademing tellen: van 1 tot 20 en terug. Dan verlies je je niet in je gedachten en hoef je niet op de klok te kijken om de tijd vol te krijgen.
-
Bij elke uitademing een affirmatie, bijvoorbeeld: ik ben rustig. Ook een affirmatie zorgt voor rust in je hoofd. Je kan immers geen twee dingen tegelijk denken.
-
Dus inademen, één, uitademen, ik ben rustig, inademen, twee, uitademen, ik ben rustig. Zo tot twintig en terug. Drie keer per dag, minstens.
-
En ’s avonds in bed ook, maar dan met de handen gekruist over de borst. En tijdens het ademen met je handen afwisselend je schouders aantikken. Dat noemen we vlinderen, een beetje alsof je jezelf omarmt.
Buikademhaling en vlinderen: het maakt rustig en geeft troost. Ook voor Estelle, hoop ik. Een week later zie ik voor het eerst een vluchtige glimlach op Estelle’s gezicht. Het is gelukt, zegt ze, sinds ik de oefeningen doe slaap ik 4 uur per nacht. Diep en zonder nachtmerries. Oef. Eindelijk krijgt Estelle’s hoofd een beetje rust. En Estelle zelf een beetje energie. Nu pas kan ik echt met Estelle aan het werk: op zoek gaan naar innerlijke kracht, véél innerlijke kracht om op een dag het verleden te laten rusten en de toekomst vorm te geven.
*In het asielcentrum zie ik elke week nieuwe Estelle’s. Er zijn er vele duizenden, op de vlucht voor het geweld in Congo of elders. Meer informatie over de schendingen van mensenrechten in Congo vind je in dit Mo-dossier en bij Refugees International, een onafhankelijke hulporganisatie, vind je informatie over vluchtelingen uit de hele wereld.
Therapieverhalen 
15 april 2013 bij 08:49
Schitterend dat zo’n mensen toch nog ergens terecht kunnen om steun te vinden en hen te helpen bij het verwerken van die onvoorstelbare trauma’s!