In een gelukkige relatie is een goede communicatie van primordiaal belang. Er zijn boeken vol geschreven over hoe we best praten met elkaar. Genre ‘praten kan je leren’ of ‘constructief ruzie maken’. Maar er zijn ook ‘omgekeerde’ lijstjes, die proberen aan te geven wanneer er echt fundamenteel iets fout zit, zo fout dat zelfs praten niet meer helpt. Eén van de bekendste lijstjes is wellicht dat van de ‘Vier Ruiters van de Apocalyps’.*
De ‘Vier Ruiters van de Apocalyps’ staan voor vier negatieve communicatievormen, vier manieren van met en vooral tegen elkaar spreken die de relatie zoveel schade kunnen berokkenen dat deze gedoemd is te mislukken.
1) De eerste ruiter is die van de kritiek. Zijn wapen is de wijzende vinger. Het is de ruiter van de persoonlijke aanval. “Je hebt alweer vergeten het gras af te rijden. Het kan jou blijkbaar echt niet schelen hoe onze tuin erbij ligt. Je bent gewoon echt lui.” De nadruk ligt hier op ‘jij’, en op wat die ‘jij’ allemaal niet kan en niet goed doet.
2) De tweede ruiter draagt minachting hoog in zijn vaandel. Rollen met de ogen, de ander negeren, sarcastische opmerkingen, vernederingen: de wapens van deze ruiter halen de ander onderuit, ontnemen hem zijn eigenwaarde. “Je bent niet alleen lui, je bent ook een egoïst. Moest ik zo zijn als jou, het zou hier nogal wat zijn: geen propere kleren meer, en geen eten op tafel.” De nadruk ligt hier op het verschil tussen ‘een goed ik’ en ‘een slecht jij’, op ‘ik ben beter dan jou’.
3) De derde ruiter concentreert zich op zijn eigen verdediging. Zijn wapen is het “ja, maar jij…”. Hij wil bewijzen dat hij wèl deugd door in de tegenaanval te gaan. “Denk je dat je het beter kan misschien? Kan je eigenlijk nog iets anders doen dan zagen? En trouwens wie verdient hier het geld om kleren, eten, ja, zelfs het huis en het grasmachien te betalen?” Ten laatste bij de derde ruiter is de ruzie hopeloos geëscaleerd, is het ‘heen en weer’ een destructieve negatieve spiraal geworden.
4) De vierde ruiter tenslotte is die van de terugtrekking: gaan lopen, of zich in stilzwijgen hullen. Er is geen contact meer. Er is alleen nog afstand. Deze ruiter vertoont zich meestal pas als de stress van het ruzie maken niet meer te harden is, of als alle hoop op beterschap vervlogen is. Zijn wapen is ‘hardnekkig zwijgen’ of ‘verstoppertje spelen’: de krant lezen of de televisie aanzetten om niet te moeten praten met elkaar, deuren dichtslaan, altijd hoofdpijn hebben, vluchten naar de sportclub, of het café en de drank.
Als meningsverschillen en ruzies steeds weer beslecht worden door deze vier ruiters is de apocalyps, de ondergang van de relatie nabij. Omdat de emotionele pijn te groot wordt. Omdat het vertrouwen onherroepelijk beschadigd raakt. Omdat zonder wederzijds begrip en respect, de liefde wegkwijnt, verstilt, en tenslotte ophoudt te bestaan.
*Het is John M. Gottman die de ‘Vier Ruiters van de Apocalyps’ introduceerde in zijn boek “What predicts divorce?”. In dat boek verzamelde hij de resultaten van zijn langjarig onderzoek naar problemen van koppels. Voor meer informatie, boeken en video’s zie www.gottman.com. In deze televisieshow krijg je exemplarische voorbeelden van de vier ruiters te zien, plus feedback van het publiek en verhelderende uitleg van Gottman zelf. Het doorklikken waard!
Therapieverhalen 
Geef een reactie